Dit weekend las ik dankzij een facebookvriend een artikel
uit de Groene Amsterdammer over hyperrealiteit. De auteur van het artikel, Frank Mulder, is
kritisch voor Facebook, waar mensen een hyperidentiteit kunnen
creëren. Dat is een identiteit zonder problemen, twijfels of ergernissen,
waarin foto’s van vrolijke baby’s, mooie reizen en nieuwe relaties centraal
staan. Je perfecte avatar. Mulder haalt Umberto Eco
aan, die al over de nepwereld schreef in 1975. Eco heeft niet Facebook, maar Disney Land geanalyseerd
als een poging om de beperkingen van de tastbare
wereld te verbeteren. Mulder vreest dat mensen zich maar al
te graag laten inpakken door dit soort constructies en er daarna onder
lijden. Wanneer ze het computerscherm uitzetten komt de confrontatie met de
gewone realiteit, en dan is er zelftwijfel over die toch niet zo perfecte levensloop.
De auteur roept op om de weerbarstige werkelijkheid met zijn uitdagingen te
aanvaarden.
Die namiddag liep ik rond in de Santa
Maria Maggiore en de San Pietro kerk van
Tuscania. Daar zijn fresco’s te zien van 1200 tot 1500. Dat er wat fragmenten
uit verdwenen zijn, maakt de collage van Middeleeuws en Renaissance nog mysterieuzer. De
kleuren van een immense fresco, pastelroze en goudgeel, doen wat denken aan de
Disney Land-taferelen. Aan de gevel van de San Pietrokerk hangen twee halve
ossen die uit het gebouw willen ontsnappen. Ze overschouwen ons, wij koeien
die op het grasveld met open mond naar die prachtige façade staren. In de San
Pietrokerk staan Etruskische tombes, 2500 jaar oud ongeveer, met
geposeerde standbeelden van hun inliggenden.
De beelden van de doden zijn gebeitelde selfies zonder schoonheidsfoutjes, maar
wel minder geïdealiseerd dan de Griekse godenbeelden. Echt genoeg om een mens
voor te stellen op zijn best. Hyperrealiteit. Toen dacht ik, die hyperrealiteit is
iets van alle tijden. Onze psyche heeft nood aan een feel good wereld. Het zit
in ons DNA. Zoveel is er niet veranderd. Wij zijn Etrusken. Is het nu net iets
van onze tijd om dit te problematiseren? Of waren die Etrusken ook al beducht voor de neveneffecten van de nepwereld? Of vroegen
ze de beeldhouwer gewoon om wat meer foto, euh, beitelshop?
